Mag een architect een notoire klimaatontkenner zijn?

Cancelen of co-creëren?

Nieuwsflash…! Architecten zijn nét mensen. En dús zijn er ook architecten die ervan overtuigd zijn dat het allemaal wel meevalt met de wereldwijde klimaatpaniek. Maar ja, die andersdenkenden zitten wel ‘gevangen’ in een wereld waarin het streven naar duurzaamheid en circulariteit ‘de standaard’ is en waarbij het hebben van een afwijkende mening – dan de huidig geldende ‘concensus’ over klimaat – gewoon voor hen heel lastig is. Echter, voor een bureau kan er ook een serieus dilemma ontstaan.

Want wát doet u als u een jonge talentvolle en ultiem-creatieve visionaire architect ontmoet, die u graag zou willen inlijven omdat het gegarandeerd commercieel succes in de markt zal opleveren maar waarbij dan wel plots blijkt dat die kandidaat-collega een notoire klimaatontkenner is? Voor u het zich goed en wel realiseert, bent u beland in een ethisch mijnenveld. 

Wel of niet met hem of haar in zee gaan? Wat wordt uw keuze? Cancelen of co-creëren? U mag het zeggen. Zo ‘vreemd’ is deze discussie namelijk niet, want bijvoorbeeld bij de Academie voor Bouwkunst in Amsterdam worden bij de intakegesprekken met nieuwe studenten dergelijke vragen al gesteld. De Academie voor Bouwkunst in Amsterdam is overtuigd van de ernst van de klimaatproblematiek en de daaraan verwante uitdagingen (en die mening mag deze onderwijsinstelling vanzelfsprekend hebben!) maar heeft wel moeite als daar anders over wordt gedacht. Een jonge ‘klimaatontkennende student-architect’ heeft zelfs minder kans om tot deze opleiding te worden toegelaten.

Maar even terug naar de bureaupraktijk van alledag, waar dit dilemma ook een actuele uitdaging kan worden. 

Natuurlijk is de eerste benadering om een open gesprek met elkaar aan te gaan, zodat perspectieven en inzichten met elkaar worden gedeeld. In principe zou een dergelijk gesprek tot een vruchtbare uitwisseling van ideeën kunnen leiden, waarin zowel duurzame waarden als creatieve inzichten kunnen gedijen én misschien op elkaar aansluiten. In dit soort dialogen wordt de architectuur dan ook niet alleen gezien als slechts een artistieke uiting, maar ook als een platform – binnen het bureau – voor het delen en evolueren van overtuigingen.

Als u daar voor open staat (dus voor het delen en evolueren van overtuigingen), dan is het voor u dus geen probleem om die (lastige, dwarsliggende) klimaatontkennende architect in te lijven, toch? Een prachtig gevolg hiervan? U raadt het al: deze benadering zal met zekerheid leiden tot een veranderende dynamiek binnen uw bureau. Omdat u open staat voor een diversiteit aan perspectieven, kunnen u, uw collega’s én natuurlijk ook uw nieuwe collega elkaar uitdagen om de grenzen van wel of niet duurzaam ontwerpen te verkennen. Ja, het is een kans om niet alleen te handelen in overeenstemming met de door u zo gekoesterde duurzame principes, maar u creëert ook een cultuur van inclusiviteit en dialoog, waardoor de innovatie in denken en doen van uw bedrijf absoluut naar een hoger niveau evolueert. Ook dít zou best wel eens van grote toegevoegde waarde kunnen zijn op uw positie in de markt én uw commerciële kansen. 

Tegelijkertijd geldt ook: als het omarmen van de milieu- en klimaatproblematieken de essentie is van het bestaansrecht van uw bureau, dan is het belangrijk dat het bureau juist vasthoudt aan het streven naar milieubewuste ontwerppraktijken en dat een architect met commerciële potentie dan toch niet bij u aan de slag gaat. Nogmaals: de keuze is aan u.

Wat dit dilemma benadrukt is de rol van architecten als leiders in het vormgeven van de toekomst, of deze nu groen is of niet. Echter, ik ben er tegelijkertijd van overtuigd dat juist in het spanningsveld tussen klimaatontkenners en duurzaamheidspioniers per definitie ruimte ontstaat voor groei en innovatie. Daarom deze oproep: laat niet alleen uw ontwerpen maar ook uw overtuigingen steeds weer evolueren. Omarm die klimaatontkennende dwarsliggende architect!