Begin 2017 kregen we een telefoontje. Of we wilden deelnemen aan een tender? “Stuur de stukken maar door, dan kijken we ernaar.” Het bleek een ambitieuze uitvraag van de gemeente Amsterdam. Er werd hoge ruimtelijke kwaliteit én duurzaamheid gevraagd, wat ons als architecten natuurlijk meteen aansprak.
In de tweede ronde werd van ons verwacht dat we onze visie vertaalden naar een ontwerp. Zoals bekend zal zijn: om te winnen, moet je je onderscheiden. Op het gebied van duurzaamheid zou iedereen dezelfde hoge ambitie hebben, dus moesten we het verschil maken met de ruimtelijke kwaliteit.
“Een ensemble met een gemengd programma voor wonen, werken, voorzieningen, verblijven en parkeren.” Aan de titel op de voorzijde van de selectiebrochure viel nog weinig plezier te beleven. Toch begonnen de ideeën al snel te borrelen. We creëerden een ‘kralenketting van belevenissen’: een Plein, een Huiskamer, een Filmzaal, een Canyon met Bergpad, een Bos en een Dakstrand. We hadden geluk: de opdrachtgever stond open voor onze wilde plannen en zag er de potentie van in. Zelfs de kostendeskundige bleek creatief genoeg om het budget passend te maken.
Na weken van hard werken presenteerden we ons boekwerk en bedachten hoe we ons nog verder konden onderscheiden. ‘Laten we de sfeer van het Dakstrand neerzetten,’ zo ontwikkelden we een idee voor de presentatie. Dus kwamen er strandstoeltjes bij de VR-presentatie en liet de jury zich vanuit een luie zetel overtuigen. En het werkte: we wonnen de opdracht en mochten de belofte gaan waarmaken!
Na de winst stuitten we op de nodige scepsis. Men zei dat het moeilijk zou worden om al die kwaliteiten te behouden, want in de bouw verandert een ambitieus ontwerp vaak in een rechthoekige doos. Maar ons team was vastbesloten. Vol energie gingen we aan de slag om het plan uit te werken en de kwaliteit te waarborgen.
De grootste uitdaging lag niet alleen in de financiële haalbaarheid, maar ook in de sociale experimenten. Zouden huurders de compacte studiowoningen accepteren in ruil voor collectieve voorzieningen? Zouden bewoners deze voorzieningen goed gebruiken of zou het uitlopen op een chaos? Zou het gebouw een community vormen of bleven mensen op zichzelf? En hoe zouden potentiële kopers reageren op de soms extreme woningtypologieën?
Bijna zes jaar na het eerste telefoontje werden de woningen, de collectieve ruimtes en de buitenruimte opgeleverd. Ondanks de nodige uitdagingen onderweg, staat de oorspronkelijke belofte overeind. Dit is te danken aan vasthoudende ontwerpers, oplossingsgerichte adviseurs én een opdrachtgever die durfde te experimenteren.
Ik kom bij de kern van mijn oproep in deze gastcolumn: durf te dromen en de lat hoog te leggen. Sta achter je visie en neem anderen daarin mee. Ja, af en toe moet je compromissen sluiten, maar het grote verhaal moet overeind blijven. Alleen dan kunnen we de kwaliteit maken die we willen – die we móeten – maken.
Dus: blijf dromen over een betere toekomst! En, handel daarnaar.